โรคเลือดออกในสมอง ภาวะที่อันตรายและร้ายแรง

หากมีอาการปวดศีรษะเฉียบพลันและรุนแรง อ่อนแรง พูดลำบาก วิงเวียน จนไม่สามารถยืนหรือนั่งหรือทรงตัวได้ ให้รีบมาพบแพทย์โดยด่วน โดยเฉพาะผู้ที่มีความเสี่ยงสูง ได้แก่ ความดันโลหิตสูง หรือเคยตรวจพบความผิดปกติของหลอดเลือดในสมอง หลอดเลือดโป่งพอง เพราะนั้นอาจเป็นสัญญาณเตือนของโรคเลือดออกในสมอง ซึ่งเป็นภาวะที่อันตรายและร้ายแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้

โรคเลือดออกในสมอง เป็นอย่างไร?

โรคเลือดออกในสมอง จัดเป็นกลุ่มหนึ่งของโรคหลอดเลือดสมอง เป็นภาวะที่หลอดเลือดในสมองแตกออก ทำให้เลือดไปสะสมและกดอัดเนื้อเยื่อสมองหรือเส้นประสาทสมอง เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ผู้ป่วยพิการ เป็นอัมพฤกษ์อัมพาต หรือถึงแก่ชีวิตได้

สาเหตุของโรคเลือดออกในสมอง

สาเหตุหลักมาจากภาวะความเสื่อมของหลอดเลือดสมองจากอายุที่มากขึ้นร่วมกับโรคประจำตัว เช่น ความดันโลหิตสูง เบาหวาน ไขมันในเลือดสูง พฤติกรรมการสูบบุหรี่ ดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ ทำให้เปราะและแตกได้ง่าย รวมทั้งสาเหตุต่างๆ ได้แก่

ภาวะหลอดเลือดโป่งพอง ผนังหลอดเลือดที่บวมและอ่อนแอลงจากภาวะนี้ สามารถแตกออกจนเกิดเลือดสะสมในสมอง
เกิดจากพยาธิสภาพที่ผิดปกติ เช่น ภาวะหลอดเลือดปานในสมอง (AVM)
เนื้องอกในสมองบางชนิด
โรคที่มีความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด จากการกินยาที่ช่วยไม่ให้เลือดแข็งตัว
มีการเปลี่ยนสภาพของภาวะสมองขาดเลือดและทำให้มีเลือดออก
ศีรษะได้รับบาดเจ็บ จากอุบัติเหตุต่างๆ และการถูกทำร้าย เป็นต้น

อาการบ่งบอกมีเลือดออกในสมอง

อาการของโรคเลือดออกในสมอง จะมีลักษณะสำคัญคือ เฉียบพลันและรุนแรง อาการเฉียบพลันที่สังเกตได้ ดังนี้

ปวดหัวรุนแรงเฉียบพลัน มักมีอาการร่วมคือ คลื่นไส้ อาเจียน ชัก หรือกระทั่งหมดสติ
แขนขาอ่อนแรง (ซึ่งมักเป็นข้างใดข้างหนึ่ง) ปากเบี้ยวเฉียบพลัน
มีอาการชาเฉียบพลัน
มองเห็นภาพซ้อน ตามัวมองไม่เห็นเฉียบพลัน
เสียการทรงตัว และบ้านหมุน วิงเวียนเฉียบพลัน

การวินิจฉัยโรคเลือดออกในสมอง

การวินิจฉัยโรคเลือดออกในสมอง นอกจากการประเมินจากอาการที่พบ เช่น ปวดศีรษะรุนแรง อ่อนแรง หมดสติ ชัก แพทย์จะทำการตรวจเพิ่มเติมเพื่อดูว่ามีความเสียหายใดๆ ในสมองที่สอดคล้องกับอาการที่เกิดขึ้นหรือไม่ ดังนี้

การตรวจวินิจฉัยเพื่อระบุตำแหน่งและขนาดของบริเวณที่มีเลือดออก ได้แก่ การเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT Scan) เพื่อถ่ายภาพโครงสร้างต่างๆ ในสมอง หรือ การตรวจด้วยคลื่นสนามแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI)
การตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติมเพื่อระบุสาเหตุของภาวะเลือดออกในสมอง ได้แก่ การตรวจ MRA Brain เพื่อดูสภาพเส้นเลือดสมอง การฉีดสีเส้นเลือดสมอง (Cerebral Angiography) การตรวจเลือดเพื่อดูความผิดปกติของเกล็ดเลือด การแข็งตัวของเลือด ระบบภูมิคุ้มกัน การอักเสบ และการเกิดลิ่มเลือดที่อาจเป็นปัจจัยของภาวะดังกล่าว รวมถึงบางกรณีที่อาจมีการเจาะน้ำไขสันหลังเพื่อยืนยันภาวะเลือดออกในสมอง

แนวทางการรักษาเลือดออกในสมอง

การรักษาโรคเลือดออกในสมองขึ้นอยู่กับตำแหน่งที่มีเลือดออก สาเหตุ และปริมาณของเลือดที่ออกมา ดังนี้

รักษาโดยการใช้ยา ผู้ป่วยที่มีเลือดออกจุดเล็กๆ และไม่มีอาการใดๆ อาจไม่จำเป็นต้องได้รับการผ่าตัด สามารถทำการรักษาโดยการให้ยาควบคุมความดันโลหิต และยาลดอาการสมองบวม เพื่อช่วยลดความเสียหายของสมองจากภาวะเลือดออก และคอยเฝ้าระวังอาการเปลี่ยนแปลงที่อาจเกิดขึ้น รวมทั้งการตรวจติดตามด้วย CT Scan สมอง อย่างต่อเนื่อง
ผู้ป่วยที่มีเลือดออกในสมองเนื่องจากรับประทานยาต้านการแข็งตัวของเลือด เช่น ยาวาร์ฟาริน อาจต้องรับการรักษาเพื่อทำให้ผลจากยาหายไป ไม่ให้เสี่ยงต่อการมีเลือดออกมากขึ้น ด้วยการใช้วิตามินเค หรือให้พลาสมาสดแช่แข็ง เป็นต้น
การผ่าตัด จะกระทำก็ต่อเมื่อมีภาวะเลือดออกในสมองที่มีขนาดใหญ่หรือมีอาการรุนแรง ซึ่งแพทย์จะเลือกใช้การผ่าตัดชนิดใดต่อไปนี้ก็ขึ้นอยู่กับภาวะเลือดออกในสมองนั้นๆ ได้แก่
- การผ่าตัดเปิดกะโหลกศีรษะ เพื่อผ่าตัดเอาก้อนเลือดในสมองออก
- การผ่าตัดใส่สายระบายเลือดและน้ำจากโพรงสมอง
- วิธีการเจาะดูดก้อนเลือดในสมองด้วยเทคนิคนำวิถี โดยใช้อุปกรณ์พิเศษช่วย ซึ่งวิธีนี้ช่วยให้บาดแผลของผู้ป่วยมีขนาดเล็ก และทำให้มีโอกาสฟื้นตัวได้เร็วกว่า
- ภาวะเลือดออกจากหลอดเลือดโป่งพอง โดยการผ่าตัดใช้คลิปหนีบที่บริเวณเส้นเลือดโป่งพอง (clipping) และการรักษาด้วยการอุดภายในหลอดเลือดด้วยขดลวดผ่านการใส่สายสวนหลอดเลือดแดงที่ขาหนีบ (coiling)

การป้องกันโรคเลือดออกในสมอง

การป้องกันเลือดออกในสมองจะต้องแก้เรื่องปัจจัยเสี่ยงที่จะเป็นสาเหตุของการเกิดเลือดออกในสมอง เช่น

รักษาความดันโลหิตสูง เบาหวาน ไขมันในเลือดสูง
ไม่สูบบุหรี่ และดื่มสุรา
ไม่ใช้ยาเสพติด ยาเสพติดเป็นอีกปัจจัยที่สามารถเพิ่มความเสี่ยงต่อการมีเลือดออกในสมองได้
ป้องกันอันตรายจากการได้รับบาดเจ็บที่ศีรษะ โดยใช้อุปกรณ์ป้องกันศีรษะ
รับการรักษาภาวะผิดปกติที่อาจนำไปสู่ภาวะเลือดออกในสมอง เช่น โรคหลอดเลือดสมองโป่งพอง
ระมัดระวังในการใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือด โดยผู้ใช้ยาควรตรวจระดับเลือดเป็นประจำเพื่อให้แน่ใจว่ายังอยู่ในขั้นปลอดภัย และหากมีการใช้ยาชนิดอื่นร่วมด้วยควรแจ้งให้แพทย์ทราบเสมอ

โรคเลือดออกในสมอง เมื่อทำการรักษาแล้วผู้ป่วยจำเป็นจะต้องทำกายภาพบำบัดในการฟื้นฟูสภาพร่างกายให้กลับมาแข็งแรงดังปกติ โรคนี้นับเป็นภัยเงียบที่ก่อให้เกิดอันตราย การลดพฤติกรรมเสี่ยงต่างๆ รวมทั้งการตรวจสุขภาพเป็นประจำ จะเป็นส่วนหนึ่งที่จะช่วยลดความเสี่ยงต่อภาวะเลือดออกในสมองได้